Tóm tắt nội dung
Tư Mã Ý là ai?
Tư Mã Ý (179-251), Zhongda, là một tướng lĩnh và chính trị gia của nhà nước Tào Ngụy trong thời kỳ Tam Quốc. Ông có lẽ được biết đến nhiều nhất vì đã bảo vệ nước Ngụy khỏi các cuộc nam chinh phương Bắc của Gia Cát Lượng. Thành công và sự nổi tiếng sau đó của ông đã mở đường cho việc thành lập Vương triều Tấn của cháu trai ông là Tư Mã Diên, cuối cùng sẽ kết thúc thời đại Tam Quốc.
Năm 265 sau khi nhà Tấn được thành lập, Tư Mã Ý được tôn làm Emperor Xuan of Jin với tên đền là Gaozu.
Đầu đời.
Tư Mã Ý là một trong tám anh em, tất cả đều nổi tiếng do dòng dõi của họ. Mỗi người trong số họ có kết thúc bằng ký tự Da (達). Vì vậy, hai anh em được gọi chung là ” Bát Đa Tư Mã”. Đây là một thuật ngữ tôn trọng, vì một nhóm 8 người tài năng khác trong các thời đại trước đã được gọi theo cách này.
Gia đình ông cư trú tại Lạc Dương khi Đổng Trác chiếm thành, phá hủy thành và dời đô đến Trường An. Anh trai của Tư Mã Ý là Tư Mã Lăng dẫn cả gia đình về quê tổ tiên ở huyện Ôn (Hà Nam ngày nay) và sau đó dự đoán chính xác đơi đây sẽ thành chiến trường, lại chuyển đến Lệ Dương. Năm 194, khi Tào Tháo chiến đấu với Lã Bố, Tư Mã Ý cùng với gia đình trở về Ôn huyện.
Phục tùng Tào Tháo.
Các ghi chép về việc Tư Mã Ý tham gia phục vụ Tào Tháo là khác nhau, nhưng ông chấp nhận vị trí đầu tiên của mình trong trại Tào ở tuổi 30. Theo Tấn thư, Tư Mã Ý tin rằng nhà Hán sẽ sớm kết thúc, và cảm thấy không có động lực để tham gia với Tào Tháo, vốn đã nắm quyền kiểm soát chính quyền nhà Hán.
Ông từ chối yêu cầu hầu hạ của Tào Tháo, nói rằng ông đang mắc bệnh. Tào Tháo không tin điều đấy, sai người đến điều tra vào ban đêm. Tư Mã Ý biết trước điều này, cả đêm nằm trên giường không nhúc nhích.
Năm 208, Tào Tháo trở thành Tể tướng quân và lệnh cho Tư Mã Ý hầu hạ ông ta, nói rằng ” Nếu ông ta chết, hãy bắt giữ ông ta”. Tuy nhiên theo Weilüe, Tào Hồng, em họ của Tào Tháo đã yêu cầu sự hiện diện của Tư Mã Ý để bắt đầu một tình bạn với người sau, người không có quan điểm cao với Tào Hồng và giả bệnh bằng cách mang một cây gậy để tránh gặp anh ta.
Tào Hồng tức giận đến gặp Tào Tháo và kể cho ông ta nghe chuyện đã xảy ra, sau đó Tào Tháo trực tiếp yêu cầu Tư Mã Ý có mặt. Sau đó Tư Mã Ý mới chính thức vào cung phục vụ Tào Tháo.
Dưới thời Tào Tháo, Tư Mã Ý thăng lên qua các cấp bậc Dongcaoyuan (東 曹 掾; phụ trách việc đưa các quan chức vào phục vụ), Nhà đăng ký (主 簿; một vị trí hành chính) và Thiếu tá (司馬; vị trí phụ trách hỗ trợ và cố vấn).
Năm 215, khi Tào Tháo đánh bại Trương Lỗ và buộc ông ta đầu hàng, Tư Mã Ý khuyên Tào Tháo tiếp tục tiến về phía Nam đến tỉnh Yi (bao gồm Tứ Xuyên và Trùng Khánh ngày nay), vì Lưu Bị vẫn chưa ổn định quyền kiểm soát khu vực đó. Tuy nhiên Tào Tháo không nghe theo lời khuyên của ông. Tư Mã Ý nằm trong số các cố vấn khác, những người đã thúc giục việc thực hiện hệ thống tuntian và để Tào Tháo trở thành một vị vua chư hầu – “Vua nước Ngụy”.
Phục tùng Tào Phi.
Ngay cả trước khi Tào Tháo qua đời, Tư Mã Ý đã tiếp cận với người kế vị của ông, Tào Phi. Khi Tào Phi được chỉ định là người thừa kế rõ ràng của nước Ngụy vào năm 216, Tư Mã Ý được phong làm quân sư của ông ta. Khi Tào Tháo dao động trong việc lựa chọn Tào Phi và em trai của ông Tào Thực, Tư Mã Ý được cho là một trong những người ủng hộ Tào Phi và giúp ông ta đảm bảo quyền kế vị.
Do Tư Mã Ý là bạn lâu năm của Tào Tháo kể từ khi người này giữ chức Đại tướng quân của Hộ quốc, nên khi người này lên ngôi, ông đã rất được tín nhiệm. Tư Mã Ý cũng liên quan đến việc Tào Thực bị cách chức và bị loại khỏi chính trường.
Năm 225, Tào Phi tiến đánh nhà nước đối thủ của Đông Ngô, vào giao cho Tư Mã Ý quyền chỉ huy kinh đô khi ông vắng mặt. Ông so sánh Tư Mã Ý với Tiêu Hà, người có những đóng góp thầm lặng sau chiến tuyến khiến ông được khen ngợi.
Trở về sau cuộc trinh chiến, Tào Phi một lần nữa ca ngợi rằng ” Như tôi đã chiến đấu ở phía đông, ông đã ở lại kinh đô và bảo vệ nhà nước của chúng tôi chống lại Thục ở phía tây. Khi tôi ra trận ở phía tây chống lại Thục, ta sẽ giao cho ngươi phòng thủ chống lại Ngô ở phía đông. ” Tư Mã Ý sớm được phong làm Lushang Shushi (録 尚書 事), lúc bấy giờ nắm giữ quyền lực và trách nhiệm thực sự như Tể tướng Hoàng gia.
Phục tùng Tào Duệ.
Năm 226, khi Tào Phi nằm trên giường bệnh, ông đã cho người kế vị là Tào Duệ cho Tư Mã Ý, Tào Chân và Trần Quần chăm sóc. Khi Tào Duệ trở thành hoàng đế nước Ngụy, ông rất tin tưởng Tư Mã Ý, đặt ông ta ở biên giới Ngụy và Ngô để phòng thủ chống lại quân chủ lực của Tôn Quyền.
Năm 220, Mạnh Đạt đầu hàng Ngụy và Tào Phi giao cho ông ta quản lý Tân Thành. Tư Mã Ý không tin tưởng ông ta và đã tranh luận với Tào Phi nhưng không được chấp nhận. Năm 227, Mạnh Đạt bắt đầu giao tranh với Ngô và Thục, hứa sẽ quay lại chống lại Ngụy khi có cơ hội.
Tuy nhiên ông đã rất chậm chạp trước sự thúc giục của Gia Cát Lượng và Gia Cát Lượng đã cố gắng thúc đẩy Mạnh Đạt hành động bằng cách tiết lộ ý định nổi loạn của mình cho Shen Yi, người quản lý của Weixing (魏興). Khi Mạnh ĐẠt biết rằng kế hoạch của mình đã bị phát hiện, ông bắt đầu tăng quân để chuẩn bị hành động.
Lo sợ Mạnh Đạt hành động nhanh chóng, Tư Mã Ý đã gửi cho anh ta một bức thư nói rằng “Từ lâu, anh đã đầu hàng nhà nước của chúng tôi, và chúng tôi giao anh làm nhiệm vụ bảo vệ biên giới của chúng tôi chống lại nước Thục. Người dân nước Thục ngu ngốc, vẫn ghét anh vì đã không đến hỗ trợ Quan Vũ và anh ta đã tìm cách để tiêu diệt bạn. Như bạn có thể nghi ngờ, tin tức về cuộc nổi loạn của bạn chỉ là âm mưu của anh ta”
Mạnh Đạt bây giờ tin rằng mình đã an toàn, và không vội vàng chuẩn bị. Tào Duệ xin phép tăng quân, sau đó đến Tân Thành.Tuy nhiên, Tư Mã Ý đã lên đường và đến Tân Thành trong tám ngày, nhanh chóng đánh bại Mạnh Đạt, người đã bị giết trong trận chiến này, đã đóng góp gián tiếp vào thành công trong trận Jieting và mang lại cho Tư Mã Ý nhiều lời khen ngợi.
Các cuộc thám hiểm phương Bắc của Gia Cát Lượng.
Khi Tào Chấn , người dẫn đầu cuộc phòng thủ chống lại các cuộc Viễn chinh phương Bắc của Gia Cát Lượng chết vào năm 231, Tư Mã Ý nắm quyền chỉ huy và đối đầu với quân đội của Gia Cát Lượng lần đầu tiên trong trận chiến. Tư Mã Ý giữ quân đội của mình an toàn trong các công sự, chiến lược của ông là chờ đợi quân đội Thục gặp khó khăn trong việc cung cấp đầy đủ quân nhu.
Ông ta đã không cố gắng giao chiến với Gia Cát Lượng bất cứ điều gì, và bị chế nhạo bởi chính thuộc hạ của mình, những người cho rằng anh ta là trò cười của thiên hạ. Không thể cưỡng lại trận chiến được nữa, ông cho các tướng của mình tấn công các vị trí của quân Thục, nhưng họ đã bị đánh bại nặng nề và bị tổn thất bao gồm 3.000 binh lính, 5.000 bộ giáp sắt và 3.000 nỏ. Cuối cùng khi Gia Cát Lượng rút lui, Tư Mã Ý ra lệnh cho Trương Cáp đuổi theo, nhưng bị phục kích và bị giết.
Trận chiến thứ hai giữa Tư Mã Ý và Gia Cát Lượng diễn ra vào năm 234. Tào Duệ một lần nữa xác định vấn đề của Thục là giữ quân đội của họ, và ra lệnh cho Tư Mã Ý giữ vững quân đội của mình và chờ kẻ thù ra ngoài. Hai đội quân đối đầu nhau tại Wuzhang Plains .
Mặc dù bị Gia Cát Lượng khiêu chiến nhiều lần nhưng Tư Mã Ý không cho quân tấn công. Để chọc tức Tư Mã Ý, Gia Cát Lượng đã gửi quần áo phụ nữ cho anh ta, gợi ý rằng anh ta là phụ nữ vì không dám tấn công. Các sĩ quan nhà Ngụy rất tức giận vì điều này, nhưng Tư Mã Ý sẽ không bị kích động. Để xoa dịu các sĩ quan của mình, Tư Mã Ý đã xin phép hoàng đế Ngụy là Tào Duệ để giao chiến với quân Thục.
Tào Duệ hiểu được tình hình, đã cử cố vấn Xin Pi đến Tư Mã Ý dặn quân Ngụy phải kiên nhẫn. Trong một nỗ lực giao tranh với quân Ngụy, Gia Cát Lượng đã cử một sứ giả đến thúc giục Tư Mã Ý ra trận.
Tuy nhiên, Tư Mã Ý không thảo luận các vấn đề quân sự với sứ giả, thay vào đó hỏi về nhiệm vụ của Gia Cát Lượng. Sứ giả trả lời rằng Gia Cát Lượng đích thân quản lý mọi việc lớn nhỏ trong quân đội, từ chiến thuật quân sự đến ăn uống thâu đêm, nhưng tiêu hao rất ít. Sau đó Tư Mã Ý nói với một phụ tá rằng Gia Cát Lượng sẽ không tồn tại được lâu.
Sau cái chết của Gia Cát Lượng, quân Thục lặng lẽ rút lui khỏi doanh trại của họ trong khi giữ bí mật về cái chết của Gia Cát Lượng. Tư Mã Ý, được người dân địa phương tin rằng Gia Cát Lượng đã chết, đã đuổi theo quân Thục đang rút lui. Khương Duy sau đó đã để Yang Yi quay lại và giả vờ tấn công. Thấy vậy, Tư Mã Ý sợ rằng Gia Cát Lượng chỉ giả vờ chết để dụ mình ra ngoài nên lập tức rút lui.
Lời nói rằng Tư Mã Ý chạy trốn khỏi Gia Cát Lượng đã chết được lan truyền, sinh ra một câu nói phổ biến, “Một Gia Cát đã chết làm cho một Zhongda còn sống” (死 諸葛 嚇走 活 仲達), ám chỉ tên phong cách của Tư Mã Ý. Khi Tư Mã Ý nghe đến chuyện chế giễu như vậy, ông ta cười đáp: “Người sống có thể đoán trước được, nhưng người chết thì không.”
Di Sản.
Sau khi nhà Tây Tấn sụp đổ vào năm 316, niềm tin bắt đầu chuyển từ lý tưởng phổ biến rằng Tào Ngụy là người kế vị hợp pháp của nhà Hán. Trước sự thay đổi này, Tư Mã Ý được coi là nhân vật chính trực trong Tấn Thư và được phong thần trên thực tế.
Sau đó, Tư Mã Ý bắt đầu bị gièm pha; một khung cảnh được mô phỏng trong tiểu thuyết lịch sử Tam Quốc Chí. Trong tiểu thuyết, Tư Mã Ý được miêu tả là người hầu tận tụy của Tào Tháo, bị ám ảnh bởi lý tưởng của mình, thậm chí đến mức mài giũa tấm gương soán ngôi của một kẻ thống trị yếu kém và dùng nó để hạ bệ con cháu của Tào Tháo.
Về mặt lịch sử, nhiều câu chuyện mâu thuẫn hoặc đơn giản là không tồn tại và rất có thể được vay mượn từ những yếu tố trong trí tưởng tượng của La Quan Trung hoặc từ những câu chuyện dân gian được truyền lại qua nhiều thời đại.
